“ຜາບຸນ” ຕຳນານຕິດພັນປະຫວັດສາດຊາວຜູ້ໄທ

ພາບປະກອບ: ກໍວິເສດ ພະໄຊສົມບັດ

ຕຳນານກ່ອນການສ້າງ “ພຣະທາດນາງລາວ”

ຕຳນານ “ຜາບຸນ” ກໍແມ່ນໜຶ່ງໃນຕຳນານເລົ່າຂານຂອງຊາວຜູ້ໄທ ຊຶ່ງຄຽງກັບປະຫວາດຄວາມເປັນມາຂອງ ພຣະທາດນາງລາວ.

ຜາບຸນ ຕັ້ງຢູ່ບ້ານທາດນາງລາວ, ຈຸດສຸມເມືອງວັງ, ເມືອງວິລະບູລີ, ແຂວງສະຫວັນນະເຂດ.

“ ຜາບຸນ ” ທີ່ເປັນຕຳນານຂອງຊາວຜູ້ໄທເລົ່າວ່າ: ຕັ້ງແຕ່ “ ພະຍາກ່າ ” ໄດ້ອົບພະຍົບຄົວເຮືອນຊາວຜູ້ໄທລົງມາຈາກເມືອງແຖນ ລົງມາຕັ້ງບ້ານເມືອງທີ່ເມືອງວັງ ທີ່ມີຊາວບລູ (ເມື່ອກ່ອນເຄີຍເອີ້ນເຜົ່ານີ້ວ່າ “ຂ້າ”) ໄດ້ມີການທຳມາຫາກິນ ອາໄສຢູ່ເດີມແລ້ວ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ ເກີດຄວາມຂັດແຍ່ງລະຫວ່າງຊາວຜູ້ໄທ ແລະ ຊາວບລູໃນການປົກຄອງບ້ານເມືອງ.

ດັ່ງນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ມີຮົບເລວກັນຂຶ້ນ ແລະແຂ່ງຂັນກັນ ວ່າໃຜຈະເປັນຜູ້ນຳໃນການປົກຄອງບ້ານເມືອງ ລະຫວ່າງຄົນທີ່ຢູ່ເດີມ ກັບຄົນທີ່ຍ້າຍມ່ຢູ່ໃໝ່.

ຈຶ່ງເກີດມີການແຂ່ງຂັນຊ່ຽງບຸນວາດສະໜາ ໂດຍການໃຊ້ໜ້າໄມ້ ຍິງໄປທີ່ໜ້າຜາ ຫາກຝ່າຍໃດສາມາດຍິງໃຫ້ລູກໜ້າປັກຕິດກັບໜ້າຜາໄດ້ ຝ່າຍນັ້ນຈະເປັນຜູ້ນຳຂອງເມືອງວັງ.

ຝ່າຍຊາວບລູ (ຂ້າ) ເຮັດໜ້າໄມ້ຍາວ 3 ວາ ກົ່ງຂາໜ້າໄມ້ຂ້າງລະ 3 ຄົນ ເປັນຝ່າຍຍິງໜ້າໄມ້ກ່ອນຊາວຜູ້ໄທ ຍ້ອນວ່າຕົນເປັນຜູ້ອາໄສຢູ່ມາແຕ່ເດີມ. ແຕ່ເມື່ອຍິງໜ້າໄມ້ອອກໄປ ລູກໜ້າໄມ້ຕຳກັບໜ້າຜາ ແລ້ວກະເດັນອອກມາທຸກຄັ້ງ.

ສ່ວນຝ່າຍຜູ້ໄທ ໄດ້ປະດິດໜ້າໄມ້ຂະໜາດບໍ່ໃຫຍ່ຫຼາຍ ຢູ່ລູກໜ້າເພິ່ນໄດ້ເອົາຂີ້ສູດຕິດໃສ່ປາຍໄວ້ ເມື່ອຍິງອອກໄປລູກໜ້າທີ່ມີຂີ້ສູດ ຈິ່ງພຸ້ງເຂົ້າ ແລະຕິດຢູ່ໜ້າຜາບໍ່ຫຼຸດບໍ່ກະເດັນອອກມາ.

ດ້ວນເຫດນັ້ນ ຊາວບລູຈິ່ງຍອມແພ້ບຸນວາດສະໜາໃຫ້ຊາວຜູ້ໄທປົກຄອງເມືອງວັງແທນພວກຕົນ. 

ສ່ວນໜ້າຜາທີ່ໃຊ້ເປັນສະໜາມແຂ່ງຂັນບຸນວາດສະໜານັ້ນ ໄດ້ຖືກເອີ້ນວ່າ “ ຜາບຸນ ” ຕໍ່ໆກັນມາຈົນເທົ່າທຸກວັນນີ້.